۸ تعریف بازاریابی و اینفوگرافیک تاریخچه آن

 امروزه بازاریابی بر اساس تنوع مخاطبین و کسب‌وکارها بسیار گسترده و پیچیده‌تر شده و از قرن‌های گذشته تابه‌حال سیری تکاملی داشته است. علم بازاریابی مدرن، برای همه مراحل تولید یک محصول بر اساس نوع محصول و صنعت نکات مهمی برای موفقیت دارد. در این نوشتار درباره تعاریف مختلف بازاریابی به‌صورت کلی از دید متخصصان این حوزه در ایران و جهان صحبت می‌کنیم و نکات مهمی در بازاریابی را بیان می‌کنیم. همچنین تاریخچه و سیر تحولی بازاریابی از ابتدای شکل‌گیری را در قالب اینفوگرافیک با هم مرور می‌کنیم.

مفهوم بازاریابی چیست؟

مارکتینگ شاخه ای از علم مدیریت است که تمام مراحل یک کسب و کار از طراحی محصول تا فروش را پوشش می‌دهد و برای آن برنامه‌ریزی دارد:

در تحقیقات بازاریابی با نیازسنجی دقیق از بازار ایده‌های صحیح و اصولی در مورد ویژگی‌های محصول ارائه می‌شود. در واقع در مارکتینگ مشتری‌ای که قرار است محصول را خریداری کند با تمام ویژگی‌ها و رفتارها و عادات فردی مشخص می‌شود و محصول برای یک گروه از افراد با نیازی خاص طراحی می‌شود. بعد از طی شدن مراحل تولید، بحث معرفی محصول به جامعه و فروش که جزئی از مارکتینگ است، مطرح می‌شود. همچنین از نکات مهم در تولید هر نوع محصول بحث برندینگ است که از مباحث بازاریابی محسوب می‌شود. با توجه به گستردگی شاخه‌های این علم می‌توان آن را از جمله مهم‌ترین علومی دانست که برای راه‌اندازی یک کسب‌و کار مورد نیاز است.

در ادامه تعریف بازاریابی را از دیدگاه تعدادی از بزرگان و متخصصین این حوزه بیان می کنیم.

۱-تعریف بازاریابی توسط انجمن بازاریابی آمریکا (AMA)

تعریفی که انجمن بازاریابی آمریکا ارائه کرده است، نتیجه سال‌ها بحث و بررسی برای رسیدن به تعریفی کوتاه و درعین‌حال جامع است. این تعریف ضمن اختصار، شامل مفاهیم و موضوعات مهم در بازاریابی مانند توسعه محصول، ارتباطات بازاریابی، قیمت‌گذاری و همچنین جنبه‌های استراتژیک بازاریابی می‌شود.

“بازاریابی مجموعه نهادها، فعالیت و فرآیندهایی است که به خلق، ایجاد ارتباطات و تبادل پیشنهادها منجر می‌شود که این مبادلات برای مشتریان، کسب‌وکارها و شریکان و درنهایت در کل جامعه ارزش‌آفرینی ایجاد می‌کند.”

 

۲-تعریف بازاریابی از نگاه فیلیپ کاتلر، پدر علم بازاریابی

دکتر کاتلر به‌عنوان پدر علم بازاریابی مدرن در دنیا شناخته می‌شود و دارای بیشترین عنوان کتب مرجع مدیریت و بازاریابی در دنیاست. او ۳۴ جلد و بیش از صد مقاله در حوزه بازاریابی منتشر کرده است. کتاب اصول بازاریابی کاتلر همچنان به‌عنوان معتبرترین مرجع در مارکتینگ به شمار می‌آید.

فیلیپ کاتلر بازاریابی را این‌طور تعریف می‌کند:

“بازاریابی علم و هنر جستجو، خلق و ارائه ارزش برای برطرف کردن نیازهای بازار همراه با سودآوری است. مارکتینگ نیازها و خواسته‌های تأمین نشده را شناسایی می‌کند. بازار آن‌ها را تعریف می‌کند و با اندازه‌گیری بازارها، سود بالقوه آن را مشخص می‌کند. بازاریابی تشخیص می‌دهد که کدام بخش از بازار بیشترین پتانسیل را برای فروش محصول دارد. (درواقع محصول نیاز آن‌ها را تأمین می‌کند) و متناسب با آن محصول یا خدمات را طراحی و ترویج می‌کند.”

۳- تعریف بازاریابی از نگاه بلومبرگ (Toby Bloomberg)

“کاتلر مارکتینگ را تأمین نیازهای مشتریان و سودآوری معرفی کرده است. از نظر من این تعریف مفهومی فراتر دارد و صرفاً به معنی افزایش قابلیت‌های محصول نیست. متخصصین بازاریابی نسبت به تجربه ۳۶۰ درجه استفاده مشتری از محصول مسئولیت‌پذیری داشته باشند.”

۴-تعریف مارکتینگ از نظر رجیس مکنا (Regis McKenna)

رجیس مکنا یکی از متخصصین بازاریابی است که بسیاری از ایده‌های بازاریابی را برای اولین بار معرفی کرده است. رجیس مکنا از جمله متخصصین بازاریابی است که در شرکت‌هایی مانند اپل، مایکروسافت، اینتل نقش مؤثری داشته است.

رجیس مکنا در تعریف مارکتینگ می‌گوید:

“مارکتینگ همه چیز است.”

از دید رجیس مکنا، هر کاری در کسب‌وکار از طراحی محصول، قیمت‌گذاری و توزیع و حتی نحوه پاسخ دادن به تماس‌های تلفنی، سرعت شما در حل مسائل و مشکلات و همه رفتارها و تصمیمات بر نحوه نگرش مشتری به کسب‌وکار، برند و محصول شما مؤثر است. بنابراین همه‌چیز جزئی از مارکتینگ است.

۵- تعریف بازاریابی از دیدگاه مری آلن بیانکو (Mary Ellen Bianco )

مری آلن بیانکو ازجمله متخصصین بازاریابی با بیشتر از ۱۰ سال سابقه فعالیت در مارکتینگ است که در حال حاضر صاحب MEB Advisory (شرکت مشاوره بازاریابی) است.

مری آلن بیانکو بازاریابی را این‌طور تعریف می‌کند:

“بازاریابی شامل تحقیقات، انتخاب مشتریان هدف، ارتباطات (تبلیغات و ایمیل مستقیم) و روابط عمومی (PR) می‌شود. مارکتینگ مانند شخم زدن زمین پیش از کاشت محصول برای یک کشاورز است. با بازاریابی مخاطبین برای خرید مستقیم محصول آماده می‌شوند.”

 

۵- تعریف بازاریابی از نظر لوینسون

جی کنراد لوینسون ازجمله نویسندگان معروف در مدیریت کسب‌وکار و نویسنده کتاب معروف گوریلا مارکتینگ است. کتاب‌های او ازجمله پرفروش‌ترین کتاب‌ها در مدیریت کسب‌وکار و بازاریابی است. کتاب گوریلا مارکتینگ لوینسون مهم‌ترین منبع در بازاریابی پارتیزانی است و در برنامه تدریس MBA دانشگاه‌های جهان قرار دارد.

“بازاریابی هر ارتباطی است که در کسب‌وکار با افرادی خارج از کسب‌وکار، برقرار می‌کنید. مارکتینگ هنر تغییر ذهنیت مردم نسبت به هر چیزی است. بازاریابی این فرصت را برای شما فراهم می‌کند تا با فروش بهتر محصولات خود، سودآوری داشته باشید. بازاریابی فرصتی برای همکاری با کسب‌وکارهای دیگر و ایجاد روابط کاری فراهم می‌کند.”

۶- تعریف بازاریابی از نظر جان جانستچ (John Jantsch)

John Jantsch از متخصصین بازاریابی و نویسنده کتاب duct tape marketing (راهنمای کاربردی برای بازاریابی کسب‌وکارهای کوچک) است که از کاربردی‌ترین کتاب‌ها برای موفقیت در بازاریابی کسب‌وکارهای کوچک است. جان جانستچ درزمینهٔ سئو نیز فعال است و کتابی در این باره منتشر کرده است.

جان جانستچ در تعریف مارکتینگ می‌گوید:

“مارکتینگ آگاهی بخشیدن، جلب علاقه و اعتماد افرادی است که به محصول ما نیاز دارند.”

 

۷- انجمن تخصصی بازاریابی (The Chartered Institute of Marketing)

“بازاریابی مدیریت یک فرآیند است. فرآیند شناخت و پیش‌بینی نیازهای مشتریان و تلاش برای کسب رضایت آن‌ها با هدف سودآوری است.”

 

۸- تعریف بازاریابی از دیدگاه دکتر امیر اخلاصی

دکتر اخلاصی عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران و از متخصصین در حوزه بازاریابی و برندینگ هستند. ایشان مفهوم بازاریابی را در کتاب “اصول بازاریابی برای مدیران اجرایی ” این‌طور بیان کرده‌اند و در ادامه تعریف کاتلر را نیز به‌عنوان تعریف معتبر بازاریابی آورده‌اند.

“تعریف بسیار ساده‌ای از بازاریابی وجود دارد که کماکان موردقبول است، در این تعریف بازاریابی به انجام دادن عملی در کسب‌وکار اطلاق می‌شود که موجب رضایت مشتری گردد؛ بنابراین، کسب‌وکار منجر به رضایت مشتری شده و از طریق این رضایت، هم‌زمان سودآوری برای سازمان حاصل می‌شود. درواقع هم رضایت مشتری و هم سودآوری سازمان به دست می‌آید.”

تاریخچه مفهوم بازاریابی

بررسی تاریخچه بازاریابی مانند بقیه علوم، از مباحث جذاب برای افراد فعال در این حوزه است. همچنین برخی معتقدند مطالعه گذشته پیش‌بینی آینده و برنامه‌ریزی با توجه به تغییرات کمک‌هایی می‌کند و دید بهتری نسبت به حال حاضر بازاریابی می‌دهد. ابتدا توضیحاتی کلی درباره تاریخچه و روند تکامل بازاریابی را بیان می‌کنیم. در ادامه می‌توانید با مطالعه اینفوگرافیکی که در کالج تپسل تهیه‌شده است، اطلاعات جامعی از تغییر و تحولات مارکتینگ و برندینگ به دست آورید.

بازاریابی قبل از اینترنت 

روش‌های مارکتینگ و بازاریابی از زمان‌های بسیار قدیم در بین بازاریان رواج داشته است. ابتدایی‌ترین شکل بازاریابی تلاش برای متقاعد کردن مشتریان به خرید محصولات بود و کسانی که مهارت‌های ارتباطی بهتری داشتند در فروش موفق‌تر بودند.

با پیشرفت صنعت بازاریابی شکل پیچیده‌تری به خود گرفت. تولید انبوه و ارزان‌تر با استفاده از ماشین‌آلات باعث شد که محصولات بیشتری در اختیار مردم قرار بگیرد و رقابت برای فروش هم بیشتر شود. در دهه ۶۰ میلادی متخصص بازاریابی، مدیریت بازاریابی و برنامه‌ریزی استراتژیک بازاریابی ازجمله مباحث مهم و ضروری برای کسب‌وکارها شد.

تغییر مهم دیگر در بازاریابی در دهه ۹۰ میلادی اتفاق افتاد. زمانی که شرکت‌ها فهمیدند با شکل دادن برند برای کسب‌وکار می‌توانند سهم بازار خود را افزایش دهند.

بازاریابی بعد از اینترنت – ظهور دیجیتال مارکتینگ

اصطلاح بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ اولین بار در دهه ۱۹۹۰ مطرح شد.

اولین موتور جست‌وجو توسط یاهو به وجود آمد. موفقیت یاهو در سال‌های اول فعالیت موتور جست‌وجویش باعث به وجود آمدن شرکت‌های اینترنتی دیگر مانند HotBot، LookSmart، MSN و گوگل شد.

اولین کمپین آنلاین توسط شرکت Bristol-Myers Squibb راه‌اندازی شد و بسیار موفقیت‌آمیز بود. به‌طوری که در همان روز اول، ۳۰۰۰ نفر نام خود را در لیست مشتریان برای استفاده از خدمات وارد کردند. درنتیجه بازاریابی آنلاین رواج پیدا کرد و شرکت‌های بزرگی در این زمینه شروع به فعالیت کردند.

در اینفوگرافیک زیر اطلاعاتی از شکل‌گیری حوزه‌های مختلف مارکتینگ بیان‌شده است.

در ادامه متن اینفوگرافیک بازاریابی را نیز می‌توانید بخوانید:

۲۷۰۰ ق.م – برندسازی در مصر: برای شناسایی گاوها، با فلز داغ بر روی بدن آن‌ها علامت‌های خاصی ثبت می‌کردند تا در صورت دزدیده شدن یا گم‌شدن گاو بتوانند آن را پیدا کنند.

۸۶۲- برند Staffelter Hof: شرکت Staffelter Hof، اولین برند نوشیدنی را ایجاد کرد.

۱۲۶۶- ایجاد برند برای نان: نانوایی‌هایی شروع به فعالیت کردند که در تهیه نان از علامت‌های خاصی استفاده می‌کردند تا خود را از بقیه متمایز کنند.

۱۳۸۳- Lowenbrau برای برند خود، لوگوی “شیر” را انتخاب کرد.

۱۷۳۲- بنجامین فرنکلین شرکت روزنامه The Pennsylvania Gazette را خرید و آن را به مهم‌ترین روزنامه سیاسی و تبلیغاتی تبدیل کرد.

۱۷۳۳- بنجامین فرنکلین روزنامه معروف و پرفروش Poor Richard’s Almanack را تأسیس کرد.

۱۸۶۴- تلگراف ثروتمندان آمریکا را به سرمایه‌گذاری دعوت کرد.

۱۸۷۲- Montgomery Ward اولین سرویس سفارش از راه دور را به وجود آورد که شروعی برای بازاریابی مستقیم پستی محسوب می‌شد.

۱۸۸۵- جان دیر اولین مجله مخصوص مشتریان با نام The Furrow را منتشر کرد.

۱۹۰۵- دانشگاه پنسیلوانیا رشته دانشگاهی “بازاریابی محصولات” را ارائه کرد.

۱۹۲۲- ایده تبلیغات رادیویی شکل گرفت و اجرا شد.

۱۹۳۱- نیل مک الری در دپارتمان بازاریابی P&G، برای اولین بار “مدیریت برند” را به‌عنوان یک تکنیک هوشمندانه در بیزینس معرفی کرد.

۱۹۳۲- دیوید اگیلوی موسسه Gallup’s Audience Research را درزمینهٔ تحقیقات بازاریابی تأسیس کرد.

۱۹۳۳-کانال‌های رادیویی: نفوذ رادیو تا ۵۵.۲% در میان مردم، آن را به رسانه انبوه تبدیل کرد و هر پیام سیاسی و اجتماعی را از طریق آن اطلاع‌رسانی می‌کردند.

۱۹۳۹- اولین سخنرانی سیاسی که از تلویزیون پخش شد، سخنرانی روزولت بود.

۱۹۴۱- اولین تبلیغات تلویزیونی شکل گرفت.

۱۹۶۹- اولین سرویس اینترنتی dial-up ایجاد شد و توسط شرکت CompuServe ارائه شد.

۱۹۷۱- اولین سرویس ایمیل به وجود آمد.

۱۹۸۴- بازاریابی پارتیزانی شکل گرفت.

۱۹۸۵- AOL تأسیس شد.

۱۹۹۷- تعداد سایت‌ها در فضای وب به یک میلیون سایت رسید.

۱۹۹۸- گوگل تأسیس شد.

۱۹۹۸- گوگل اولین محصول برای جست‌وجوی اینترنتی خود با قابلیت رتبه‌بندی صفحات منتشر کرد.

۲۰۰۰- گوگل تبلیغات کلیکی را با ایجاد سرویس AdWords معرفی کرد.

۲۰۰۱- اولین تلاش برای کسب درآمد از طریق اینترنت با بازاریابی وقفه‌ای آغاز شد.

۲۰۰۳- قانون CAN SPAM: قانونی برای سرویس‌های بازاریابی آنلاین که امکان اسپم آن‌ها را توسط کاربران فراهم می‌کرد.

۲۰۰۴- فیسبوک تأسیس شد.

۲۰۰۷- توییتر تأسیس شد.

۲۰۰۹- بازاریابی درون‌گرا شکل گرفت.

۲۰۱۱- تبلیغات و بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی به کارگرفته شد.

۲۰۱۳- هزینه تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی به ۶.۲ میلیارد دلار رسید.

۲۰۱۵- درآمد اپلیکیشن‌ها از موبایل مارکتینگ به ۴۵ میلیارد دلار رسید.

۲۰۱۶ – میزان بودجه تبلیغات ویدئویی موبایلی به ۵۷% کل تبلیغات موبایلی رسید.

۲۰۱۷- میزان درآمد اپلیکیشن‌های موبایل از موبایل مارکتینگ به ۷۲.۲ میلیارد دلار رسید.

۲۰۱۸ – استفاده روزانه از مدیای موبایل به ۲۰۳ دقیقه رسید.

نتیجه‌گیری از تعاریف بازاریابی در ایران و جهان

اگر قصد دارید که در بازاریابی موفق باشید و یا نقش مؤثری در تیم بازاریابی کسب‌وکار داشته باشید، به تجربه استفاده مشتری از محصول و ذهنیتی که نسبت به برند و محصول تمرکز کنید. با شناخت بهتر نیازهای مشتری و توجه به آن در طراحی محصول، انگیزه آن‌ها را برای خرید محصولات افزایش دهید. تمرکز اصلی برای سودآوری در مارکتینگ بر روی مشتری و نوع نگاه او است.

از نظر شما کدام یک از تعاریف گفته‌شده بهتر است؟ همچنین اگر تعریف دیگری از مارکتینگ در ذهن دارید و یا جایی مطالعه کرده‌اید، با ما در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.

 

شما می‌توانید با ثبت‌‌نام و ورود به پنل مدیااد با قابلیت‌های پنل مدیااد آشنا شده و کمپین‌های تبلیغاتی خود را امروز شروع کنید.